(26.10.2012 18:09)Rafi napisał(a): Skorzystam z okazji i zapytam: czy w "Okrętach Wojennych" były może jakieś artykuły o działaniach marynarek wojennych obu stron w czasie Wojny Zimowej?
Cześć rafi,
i tak i nie. Poniżej, coś, co sobie przetłumaczyłem ze wspanialej strony niemieckiej, "Chronik des Seekrieges", jako materiał do kolejnych prac. Na końcu znajdziesz wszystkie artykuły, które ukazały się na łamach "O.W." w przeciągu lat, traktujące o działaniach morskich. W każdym o rzeczonym temacie coś jest. Jako tako opracowanie tarnogórskie o tej bardzo ciekawym starciu do tej pory nie doczekało się solidnego opracowania w formie jakiejś monografii morskiej (do nie naszych sadzawek tematycznych nie wchodzimy, chyba, ze działała marynarka wojenna). Tym nie mniej zachęcam do lektury.
Wojna Zimowa 1939-1940 – działania morskie Bałtyk
30.11.1939 r. – godz. 07.45, zespół lekkich sił nawodnych (Kpt. 1.Rg. Ptochow) z krążownikiem "Kirow" (Kpt. 1.Rg. Feldman) i niszczycielami "Striemitelnyj" i "Smietliwyj" ostrzeliwują fińską wyspę Russarö, której baterie nadbrzeżne kal. 234 mm ogień radziecki odwzajemniają, trafiając krążownik (17 zabitych, 30 rannych) i w niszczyciel "Striemitelnyj". Finowie bez strat własnych.
01.–06.12.1939
Radziecka „armada” desantowy (Kpt. 1.Rg. Ramiszwili) z 5 transportowcami, 3 lichtugami, 8 holownikami, 28 małymi jednostkami desantowymi, pod eskortą 6 niszczycieli, 3 patrolowców, 13 trałowców, 12 kutrów trałowych, 25 kutrów patrolowych lądują 01.12. na wyspach Someri i Narvi, 02.12. na Sur i Pien-Tytärsaari, 05./06.12 na Suursaari. W tym samym czasie ciężka artyleria i kanonierki "Siestrorieck", "Kronsztad" i "Krasnaja Gorka" szturmujące oddziały 70 Dywizji Strzelców wybrzeże Ino i Pumalo.
01.–20.12.1939 r. – z 11 okrętów podwodnych, czyli 1 Brygady (Kpt. 1. Rg. Kuźniecow) "S-2", "S-3", "Szcz-310", "Szcz-320" oraz 12 jednostek 2 Brygady (Kpt. 1. Rg. Kosmin) w składzie "L-1", "S-1", "Szcz-317", "Szcz-318", "Szcz-319" i "Szcz-324" operują z baz w Lipawie i Tallina w Zatoce Fińskiej i Botnickiej. "L-1" (Kap. Mogilewskij) stawia 01.12. zaporę minową koło Nyhamn i Turku (Åbo). 07.12 ZSRR ogłasza wody wdłuż fińskiego wybrzeża od Tornio do Helsinek jako strefę blokady; od 17.12. owe postanowienie rozciągnięte zostaje na Wyspy Alandzkie. "S-1" (Kap. Tripolski) topi 10.12. koło Raumy niemiecki parowiec "Bolheim" (3324 BRT). Z jednostek, które wyszły na patrole później (08. i 10.12.), czyli "Szcz-322" i und "Szcz-323" (por. Iwancow), pierwszy posyła na dno 10.12. niemiecki parowiec "Reinbeck" (2804 BRT), co nastąpiło pod Helsinkami ,a drugi 10.12. koło Utö estoński parowiec "Kassari" (379 BRT).
04.– 09.12.1939 – bezskuteczny wypad fińskiego op. "Vetehinen" przeciwko radzieckiemu lodołamaczowi "Jermak" kolo Lipawy oraz "Iku-Turso" przeciwko radzieckiej żegludze handlowej w pobliżu Sztokholmu i "Saukko" eskadrze radzieckiej, która pojawiła się w pobliżu Koivisto (Björkö).
09.–10.12.1939 r. – radziecki dywizjon kanonierek w składzie "Siestrorieck", "Kronsztad" i "Krasnaja Gorka" wspierają swym ogniem walczącą 123 Dywizję. 10.12. fińskie baterie nadbrzeżne na Saarenpää toczą pojedynek artyleryjski z jednym z radzieckich zespołów jednostek nawodnych Bałtyckiej Floty Czerwonej, który do tej pory ostrzeliwał fińskie wybrzeże. Jego skład to: pancernik "Oktiabrskaja Riewolyutcija" (Kpt. 2.Rg. Wdowiczenko), lidery "Minsk" i "Leningrad", niszczyciele Stierieguszczij i Artiem, oraz patrolowce Wichr, Burja i Cikłon, wsparcia udzielał jeszcze zespół w składzie trałowców w osłonie niszczycieli "Wołodarskij" i "Engels".
14.12.1939 r.
radzieckie niszczyciele "Gniewnyj" i "Grozjaszyj" dokonują napadu ogniowego na wyspę Utö, której baterie nadbrzeżne na ogień odpowiedziały.
14.– 20.12.1939 r. – bezskuteczny wypad fińskiego op. "Vesikko" przeciwko radzieckiemu zespołowi koło Koivisto. "Vesihiisi" stawia zagrodę minową koło Portu Bałtyckiego (Paldiski), na której tonie 11.01.1940 r. nm. szkuner "Dietrich Hasseldieck".
18.– 19.12.1939 r. Eskadra radziecka w składzie (KAdm. Nieswitskij) z pancernikiem "Oktiabrskaja Riewolyucija" (Kpt. 2.Rg. Wdowiczenko), liderem "Minsk", niszczycielami "Stieireguszczij", "Karł Marks", "Artiem", "Engiels", "Lenin", patrolowcami "Tucza", "Purga", "Snieg" i "Burja", w eskorcie trałowców i sił lekkich biorą pod ogień 18.12. o godz. 12.25 baterię kal. 254 mm na Saarenpää, która natychmiast odpowiedziała, lecz ogień po 7 minutach przerwano, ponieważ okazało się, że bateria strzela wg. błędnych namiarów przekazanych z punktu obserwacyjnego w wiosce Muurila (po Wojnie Zimowej i 1944 r. ros Wysokoje, nie egzystująca już dziś, pośród dziko rosnących jabłoni widać tylko fundamenty domów). Ogień wznowiono o 13.04, ale o 13.37 wszystkie działa zamilkły, a to z tego powodu, że ich ogień utrudniła ziemie rozrzucana przez bliskie wybuchy pocisków artylerii okrętowej. Pancernik podszedł bliżej brzegu i o 13.55 ponownie otworzył ogień z odległości ok. 120 kabli. O 14.00 gotowe do walki było działo nr 4 fińskiej baterii i prowadziło ostrzał do 14.21, a pancernik do 14.25. Oprócz tego Rosjanie przeprowadzili nalot bombowy. Na tym ta bitwa się zakończyła. Finowie utrzymują, że w bliskiej odległości od baterii wybuchło 400 ciężkich pocisków artylerii okrętowej i 200 bomb lotniczych. "Oktjabrskaja Riewolucija" wystrzeliła 209 pocisków. Finowie mieli 5 rannych, wystrzelili 49 pocisków kal. 254 mm i 39 kalibru 152 mm. 19.12. dołącza pancernik "Marat" (Kpt. 1.Rg. Biełousow z KAdm. Isakowem na pokładzie) z liderem "Leningrad", 5 niszczycielami i 3 patrolowcami. "Marat" otworzył ogień o 11.55. a 30 min później z dystansu 23,6 km obramował trzema pociskami fińską baterię. Ta otworzyła ogień o 12.29. Pancernik się wycofał, a Finowie kontynuowali ostrzał do godz. 13.04, wystrzeliwując 42 pociski w kierunku "Marata" (zużyli 150-170 pocisków). Pancernik natomiast wystrzelił 136 pocisków. Straty fińskie to 2 zabitych, 3 rannych. Po 19.12.1939r. flota radziecka nie atakowała już fińskich baterii, rolę tę przejęło lotnictwo. Temperatura znowu się obniżyła (poniżej -15°C w nocy z 19/20.12), co spowodowało tworzenie się lodu i uniemożliwiło to wykonanie kolejnych wypadów nawodnej floty radzieckiej celem ostrzału baterii fińskich.
25.– 28.12.1939 r. – druga grupa radz. op. Przedziera się przez Cieśninę Södra-Kvarken i przedostaje się do Zatoki Botnickiej, wśród nich znajduje się m.in. "Szcz-311" (Kptlt. Wierszynin z szefem 17 Dywizjonu, Kpt. 2. Rg. Orjołem na pokładzie) oraz "Szcz-309", "Szcz-324", "S-2". 28.12. "zcz-311" topi koło portu Vaasa (szw. Vasa) zatapia fiński parowiec "Wilpas" (775 BRT).
30.12.1939 – 03.01.1940 r. eskadra Czerwonej floty Bałtyckiej z pancernikiem "Oktjabrskaja Riewolucija" (Kpt. 2. Rg. Wdowiczenko), liderami "Minsk" i "Leningrad", niszczycielami "Lenin", "Wołodarskij", "Artiem" oraz patrolowcami "Cikłon" i "Burja" ostrzeliwują ponownie baterie na Saarenpää i Tiurinsaari.
01.01.1940 r. fiński op. "Vetehinen" stawia 20 min w pobliżu Przylądka Juminda (wybrzeże Estonii). W wyniku nalotu radzieckiego lotnictwa na port w Turku tonie fiński parowiec "Leo" (1243 BRT).
02.– 13.01.1940 r. z drugiej grupy radz. op. operujacych w Zatoce Botnickiej (patrz 25.-28.12.39) 03.01. w Cieśninie Södra-Kvarken tonie "S-2" (Kptlt. Sokołow) na jednej z min postawionej tam przez fiński stawiacz min "Louhi". "Szcz-311" (Kptlt. Wierszynin) topi 05.01. koło latarniowca w Sydostbrottens szwedzki parowiec "Fenris" (484 BRT). Szcz-324 (Kptlt. Koniew) atakuje 13.01. na Morzu Alandzkim jeden z idących do Szwecji konwojów fińskich, w składzie którego znajdują się parowce "Anneberg", "Hebe" oraz statek pasażerski "Bore I", eskortowane przez zaadoptowany do roli ścigacza okrętów podwodnych jacht "Aura II" i patrolowiec "Tursas". "Aura II" (563 BRT) w wyniku eksplozji własnej, znajdującej się jeszcze na pokładzie bomby głębinowej, doznaje ciężkich uszkodzeń rufy i tonie.
07.01.1940 r. – atak jednego z fińskich samolotów na radz. op. "M-77", który umyka pomimo odniesionych ciężkich uszkodzeń.
18.1.1940 r. niemiecki frachtowiec "August Thyssen" (2342 BRT) tonie z całą załogą na postawionej przez Szwedów obronnej zaporze minowej. Na radzieckie samoloty chroniące z powietrza konwój w składzie, lodołamacz "Jermak" i transportowiec "Kazachstan", który porusza się prze lody wzdłuż radzieckiego wybrzeża, otwiera ogień nie ustalony do tej pory fiński okręt, na który samoloty odpowiadają, lecz nikt nikomu krzywdy nie zrobił. Tego samego dnia nalotu na Kotkę, które ciężko uszkadzają lodołamacz "Tarmo". Fiński parowiec "Kaija" tonie po nalocie 19.01. w porcie Koivisto.
20.– 21.01.1940 r. – wojna powietrzna nad Finlandią. 20.01. nalot radzieckich bombowców na Turku powodujący w mieście i porcie liczne pożary, 21.01. bomby zrzucone zostają na Oulu. Fiński nalot odwetowy na Kronsztad.
24.01.1940 r. fiński parowiec "Notung" (1133 BRT) tonie na przybrzeżnym szlaku wiodącym do Ahvenanmaa, trafiony przez radzieckie lotnictwo.
29.01.1940 r. rozpoczęcie ofensywy minowej przez radziecką 10 Brygadę Powietrzną skierowanej przeciwko fińskim szlakom komunikacyjnym wzdłuż południowego wybrzeża.
01.– 21.22.1940 r. samoloty radzieckiej 10 Floty Powietrznej rzucają w licznych akcjach miny na szlaki wodne u wejścia do Turku, Raumy i Pori. lezące na południowym wybrzeżu Finlandii. Oprócz tego atakują również fińskie statki i okręty przebywające w portach. Szwedzki parowiec "Wirgo" tonie 6.2. na N od Ahvenanmaa po ataku radzieckiego lotnictwa. Am 18.2. na port w Mantyluoto radzieckie samoloty zatapiają fin. parowce "Rigel" (1477 BRT), "Bore III" (1133 BRT) i "Bore IV" (1659 BRT). Fiński lodołamacz "Voima" zgłasza wysokie straty w załodze w wyniku ostrzału przez broń pokładową samolotów radzieckich. Radz. samoloty atakują 21.2. fiński konwój z wojskiem na pokładzie znajdujący się w tym mpomencie w porcie w Turku.
29.02.– 13.03.1940 silne ataki wojsk czerwonych na pozycje fińskie w Przesmyku Karelskim 7 i 13 armii Viipuri (Wyborg) zostaje okrążony. 6.3. rząd fiński wysyła do Moskwy delegację, która ma omówić zestroną radziecką warunki zawarcia pokoju.
Co do aktywności dużych okrętów fińskich, pancerników obrony wybrzeża ("Ilmarinen", "Väinämöinen") to była ona niewielka. Po pierwszych atakach lotnictwa radzieckiego 1 grudnia przeszły do Turku (szw. Åbo,) gdzie pomalowano je na biało i zamaskowano. Pomimo tego stały się celem 35 ataków bombowców radzieckich (218 maszyn), które nie odniosły żadnego sukcesu. Rozważano możliwość wysłania okrętów do Zatoki Wyborskiej celem wsparcia walczących oddziałów fińskich, jednakże plan takowy nie doczekał się realizacji, gdyż jednostki uważano za zbyt cenne.
Warto dodać, że ich wkład w wojnę to zużycie przez nich dużej liczby pocisków artyleryjskich kal. 105 mm (wg J. Malinowskiego "Ilmarinen" - 632, "Vainamoinen" - 702). Co się tyczy radzieckich pancerników nie brały one udziału w innych operacjach, nie licząc ostrzałów fińskiego wybrzeża.
Ocean Lodowaty
01.– 02.12.1939 r. ataki Floty Północnej (KAdm Drozd) na fińskie miasta portowe leżące we fiordzie Petsamord. — 1.12. części 104 Dywizji Strzelców 14 Armii, ubezpieczane przez niszczyciele "Karl Libknekcht" i dozorowiec "Groza" lądują na brzegu koło Titowki i kierują się do Petsamo i Liinahamaari, aby je zająć. Grupy wsparcia i zabezpieczenia przeciw ewentualnym kontrakcjom wroga to operujące z morza niszczyciele "Groznyj" "Walerian Kujbyszew", patrolowiec wojsk pogranicza NKWD "PSK-302" oraz kilka pomocniczych trałowców. Na północ od Półwyspu Varanger na patrolu przebywają op. "Szcz-402" i "Szcz-404".
Styczeń 1940 r. celem ochrony zajętego obszaru wokół Petsamo przed ewentualną operacją wojsk angielsko - francuskich (polskich) stawiacze min "Puszkin" und "Murman" stawiają zaporę z 200 min, rozciągającej się pomiędzy Vardö a Półwyspem Rybackim.
05.03.1940 r. Radziecki stawiacz min "Murman" kładzie dodatkowo 155 u wejścia do Petsamo.
Źródła:
Ekman P.-O. -„Okręty Wojenne” nr 31 - Nr. 3/1999 Okręty z drewna i ludzie ze stali cz.I
Ekman P.-O. -„Okręty Wojenne” nr 32 - Nr. 4/1999 Okręty z drewna i ludzie ze stali cz.I
Malinowski Jarosław - „Okręty Wojenne” nr 7 - Nr. 1 (1993"Klucze" marszałka Mannerheima
Mitrofanov Aleksandr - „Okręty Wojenne” nr 97 (5/2009) Fińskie okręty podwodne w drugiej wojnie światowej
Rohwer Jürgen i Hümmelchen Gerhard „Chronik des Seekrieges 1939-1945”, Herrsching, Pawlak Verlag, (1968) ciągle aktualizowane i uzupełniane na stronach internetowych Wirtemberskiej Biblioteki Krajowej w Sztutgarcie [WLB = Württembergische Landesbibliothek] w wersji elektronicznej. Tłumaczenie własne.
Sobański Maciej S. - Rosyjskie pancerniki typu "Sewastopol" numer: 15 – z serii okręty świata, wydawnictwo „Okręty Wojenne”, Tarnowskie Góry,
zaczyn dyskusji na forum IOH.